رقیه دختر امام علی(ع)

رقیه دختر حضرت علی(ع)
شناسنامه
نام کامل	رقیه بنت علی بن ابی‌طالب
تاریخ درگذشت	زنده در سال ۶۱ قمری
آرامگاه	قاهره• مصر
نام همسر	مسلم بن عقیل
فرزندان	عبدالله بن مسلم

برای دیگر کاربردها رقیه (ابهام‌زدایی) را ببینید.

رُقَیة بنت علی(ع)(زنده در ۶۱ق)، همسر مسلم بن عقیل و از اسیران کربلا.

رقیه در واقعه کربلا حضور داشت، او در مسیر مکه به سوی کربلا خبر شهادت شوهرش مسلم بن عقیل را شنید. روز عاشورا نیز فرزندانش عبدالله و محمد (به قولی) به شهادت رسیدند و خود به اسارت لشکر عمر بن سعد درآمد. قبری در قاهره به او منسوب است که در سال ۱۴۱۶ق بُهره‌های داوودی هند، ضریح قدیمی آن را تعویض کردند.

نسب

مادر رقیه، صهباء دختر ربیعه تغلبیه، کنیز امام علی(ع) بود. ذبیح الله محلاتی صهباء را مادر او و عمر بن علی دانسته است. رقیه با پسر عموی خود، مسلم بن عقیل ازدواج کرد. به گفته نویسنده ریاحین الشریعه وی از مسلم بن عقیل صاحب دو پسر به نام عبدالله و محمد و یک دختر شد. وی عبدالله را، شوهر سکینه دختر امام حسین(ع) دانسته است.

در برخی منابع از وی به ام‌کلثوم یاد شده است که به احتمال کنیه وی مد نظر بوده است. سید محسن امین کنیه سه تن از دختران حضرت علی(ع) را ام کلثوم دانسته است. او رقیه را ام کلثوم وسطی و غیر از ام کلثوم کبری و ام کلثوم صغری(همسر یکی از نوادگان عقیل) خوانده است.

واقعه کربلا

رقیه، در واقعه عاشورا همراه امام حسین(ع) به کربلا آمد. به گفته ذبیح الله محلاتی سه فرزندش در این سفر او را همراهی می‌کردند. او در بین راه خبر شهادت مسلم بن عقیل را شنید. فرزندش عبدالله بن مسلم، در کربلا به شهادت رسید.

محلاتی از شهادت محمد و عبدالله، دو پسر او در واقعه کربلا و اسارت وی سخن گفته است.

آرامگاه

ضریح رقیه دختر امام علی(ع)

بنابر آنچه که در معجم البلدان آمده است، رقیه در قاهره (در کشور مصر) مدفون است.

ضریح قبر منسوب به رقیه دختر امام علی(ع) در سال ۱۴۱۶ق نصب شده و از نظر تزئینات هنری، با سایر ضریح‌های نقره تفاوت‌هایی دارد. شکل ضریح نزدیک به مستطیل و اضلاع آن به تناوب دارای سه یا چهار پنجره مشبّک است. در بالای سقف ضریح، گنبد کوچک و در بالای زاویه‌های اضلاع آن، مقرنس‌هایی شبیه مقرنس موجود در گوشه‌های مناره مسجد کوفه (که تقلیدی است از نمونه موجود در مسجد الاقمر)، وجود دارد. پایه ضریح از سنگ مرمر سبز رنگ حجاری شده است. ضریح نقره‌ای مرقد رقیه توسط بُهره‌های داوودی هند طراحی و جایگزین ضریح قدیمی شده است.

جستارهای وابسته

سیده نفیسه

پانویس

↑ ابن سعد، الطبقات، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص‌۱۴؛ ابن جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص‌۱۰۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج‌۴، ص‌۳۵۹؛ ابن کثیر، البدایةوالنهایة، ج۶، ص۳۵۲.
↑ محلاتی، ریاحین الشریعة، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۲۵۵-۲۵۶.
↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۷۰.
↑ محلاتی، ریاحین‌الشریعة، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۲۵۵.
↑ .ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۴۱۷ق،‌ ص۳۲.
↑ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۳، ص۴۸۴.
↑ محلاتی، ریاحین الشریعه، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۲۵۵.
↑ محلاتی، ریاحین الشریعه، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۲۵۵.
↑ خلیفه، تاریخ خلیفة، ۱۴۱۵ق، ص‌۱۴۵؛ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۳۴؛ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۷۰؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م،‌ ج۵، ص۴۶۹؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین،‌ دار المعرفه، ص۹۸.
↑ محلاتی، ریاحین الشریعه، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۲۵۵.
↑ حموی، معجم‌البلدان، ۱۹۹۵م، ج۵، ص۱۴۲.
↑

منابع

ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا،‌دار الکتب العلمیة، البطعة الأولی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
ابن سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا،‌ دار الکتب العلمیة، ط الأولی، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.
ابن عنبه حسنی، عمدة الطالب فی انساب آل ابیطالب، قم، انصاریان، ۱۴۱۷ق.
ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، تحقیق: سید احمد صقر، بیروت،‌ دار المعرفه، بی‌تا.
امین، سید محسن، اعیان الشیعه،‌ دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۶ق.
بلاذری، انساب الاشراف، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ط: الاولی، ۱۳۹۴ق/۱۹۷۴م.
حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان،‌ دار صادر، ط: الثانیه، ۱۹۹۵م.
خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة، تحقیق فواز،‌ دار الکتب العلمیة، ط الأولی، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمدابوالفضل ابراهیم،‌ دار التراث، بیروت، ۱۹۶۷م.
محلاتی، ذبیح الله، ریاحین الشریعة،‌ دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۳ش.

[1] ابن سعد، الطبقات، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص‌۱۴؛ ابن جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص‌۱۰۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م، ج‌۴، ص‌۳۵۹؛ ابن کثیر، البدایةوالنهایة، ج۶، ص۳۵۲.

[2] محلاتی، ریاحین الشریعة، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۲۵۵-۲۵۶.

[3] بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۷۰.

[4] محلاتی، ریاحین‌الشریعة، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۲۵۵.

[5] .ابن عنبه، عمدة الطالب، ۱۴۱۷ق،‌ ص۳۲.

[6] امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۳، ص۴۸۴.

[7] محلاتی، ریاحین الشریعه، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۲۵۵.

[8] محلاتی، ریاحین الشریعه، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۲۵۵.

[9] خلیفه، تاریخ خلیفة، ۱۴۱۵ق، ص‌۱۴۵؛ امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۳۴؛ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۷۰؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۹۶۷م،‌ ج۵، ص۴۶۹؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین،‌ دار المعرفه، ص۹۸.

[10] محلاتی، ریاحین الشریعه، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۲۵۵.

[11] حموی، معجم‌البلدان، ۱۹۹۵م، ج۵، ص۱۴۲.

[12] ↑

زنان تاثیرگذار از نگاه شیعه
پیش از اسلام	حوا • بلقیس • ساره • هاجر • ربه‌کا • آسیه همسر فرعون • صیانة ماشطة • راحیل • مریم بنت عمران • آمنه بنت وهب
زمان پیامبر	خدیجه • فاطمه بنت اسد • سمیه • سبیعه • صفیه دختر عبدالمطلب • صفیه دختر حیی • نسیبه دختر کعب • ام ایمن • حمنه دختر جهش • ام عامر • رمیصاء بنت ملحان • سمیرا دختر قیس • کبشه • ام سلمه • ام حبیبه • ام ورقه • زینب دختر پیامبر(ص) • ام شریک • ام سنان اسلمی • خَنساء • کبیشه مادر سعد بن معاذ • ام کلثوم دختر عبدود • شیما خواهر رضاعی پیامبر • ماریه قبطیه
زمان امامان شیعه	حضرت فاطمه (س) • ام‌البنین • حبی همسر کمیت • سودة همدانی • زرقاء همدانی•دارمیه حجونی • فسسیبه • ام الخیر • عکرشه دختر اطرش • آمنه بنت شرید • اروی دختر حارث بن عبدالمطلب • زینب دختر ابوسلمه • فضه نوبیه • اسماء دختر عمیس • ام‌کلثوم دختر امام علی • زینب کبری • سکینه دختر امام حسین(ع) • فاطمه دختر امام حسین(ع) • شهربانو • رباب • رقیه دختر امام علی(ع) • طوعه • فاطمه دختر امام علی • فاطمه دختر امام حسن • دومه دختر وهب • ام فروه • حمیده • نجمه مادر امام رضا(ع) • فاطمه معصومه • سبیکه • حکیمه خاتون • سمانه مغربیه • حدیث • نرجس خاتون
دوران غیبت	آمنه بیگم مجلسی • بانو امین • بنت‌الهدی صدر • طاهره صفارزاده • زهره صفاتی • مرضیه حدیدچی (دباغ)

تشیع در آفریقا
کشورها	آفریقای جنوبی • آفریقای مرکزی • آنگولا • اتیوپی • اریتره • الجزایر • اوگاندا • بروندی • بنین • بتسوانا • بورکینافاسو • تانزانیا • توگو • تونس • جیبوتی • حبشه • چاد • زامبیا • زیمبابوه • ساحل عاج • سنگال • سوازیلند • سودان • سومالی • سیرالئون • صحرای غربی • غنا • کامرون • کنگو برازاویل • کنگو کینشازا • کنیا • گامبیا • گابن • گینه بیسائو • گینه کوناکری • لیبریا • لیبی • ماداگاسکار • مالی • مالاوی • مراکش • مصر • موزامبیک • موریتانی • موریس • نامیبیا • نیجریه • نیجر
شهرها و مناطق	زنگبار • زاریا (نیجریه) • لاگوس (نیجریه) • کانو (نیجریه)
شخصیت‌های تأثیرگذار	ابراهیم زکزاکی • سید اختر رضوی • سید عبدالحسین مرعشی • عبدالمنعم زین • مبارک بعداش • سید محمد تیجانی • عبداللهی ناصر • حافظ محمد سعید • ادریس هانی • حسن شحاته
مؤسسات	بلال مسلم میشن • فدراسیون شیعیان خوجه اثناعشری • ویپاز • مؤسسه حیدر لنشر الاسلام• جنبش اسلامی نیجریه • حسینیه بقیة الله (زاریا)
امامزادگان	عبدالسلام الاسمر • سیده نفیسه • رقیه دختر امام علی(ع)
سلسله‌ها و خاندان‌ها	فاطمیان • حسنیون • آل ادریس
فِرَق و گروه‌ها	خوجه اثناعشری • اسماعیلیه
بناها	مسجد حاکم مصر • مسجد جیوشی • مقام حضرت زینب
• •